ELK MOMENT
DENKEN WIJ AAN JOU

Voordracht Wereld lichtjes dag 2017

Op 24 oktober 2015 stond de wereld stil. Onze wereld stond stil. Het ondenkbare had plaats gevonden net iets over 7:00 in de ochtend. Kaj* blies zijn laatste adem uit in onze armen. Een ruime maand voor zijn 5de verjaardag. Na 5 jaren geleefd te hebben tussen vrees en hoop in de wereld die kinderkanker heet, had de kanker ons kind van zijn leven beroofd. Zijn leven, zijn toekomst. Onze hoop, onze toekomst samen als gezin was weggevaagd. We zijn voorgoed incompleet.

De kanker, sloeg een immense krater in ons leven. Als kanker in je leven beland, slaat deze in met de kracht van een meteoriet. Hard en genadeloos vergruist het alles wat daar ooit was.

Het laat een groot gapend gat achter, wat zich met het verstrijken van de tijd opvult met tranen, angst, herinneringen van wat ooit was, harte zeer, verdriet, vurig verlangen, liefde, heimwee, dromen en hoop. Het is onmogelijk om je voor te bereiden op het verlies van je kind. Op de verwoesting die volgt nadat de dood ons allerliefste meenam. Mijn hart wat brak op het moment dat het hart van ons kind stopte met kloppen.

Op bedroevende dagen dat het gemis en verdriet me beklemmend vastgrijpt, voel ik mezelf soms terugglijden dat gat in. Dat broze en fragiel achter gebleven gat in de aarde waar die meteoriet insloeg. Een gat met glibberige en moeilijk grijpbare wanden. Ik verwoedde pogingen doe om met al mijn macht weer naar boven te klauteren, en de wirwar in mijn hoofd probeer te negeren.

Emoties laten zich niet altijd wegdrukken. Soms zeurt het verdriet op de achtergrond, als een chronische pijn die je even gemakkelijk kunt vergeten, dan weer als een verse, open wond krassend in de diepste lagen van mijn ziel, daar waar geen pleister bij kan en geen pijnstiller krachtig genoeg is. De afgelopen jaren hebben we in de overlevingsstand gestaan, en zijn we voortgedreven door hoop. Die kleine, alles veranderende zin ‘Je kind heeft kanker’, die dwingt je op je knieën, happend naar lucht, maar zoals elk ander getroffen gezin met een kind met kanker, raap je jezelf bij elkaar, vind je hoop, en ga je in de vechtstand. Vreemd genoeg voelt het leven nu meer als voorheen als overleven. We moeten leren overleven zonder Kaj.

Dagelijks leren omgaan hoe we kunnen balanceren op die dunne scheidslijn van blijdschap en verdriet. We doen ons uiterste best om er wat van te maken. Niet alleen tijdens een vakantie of een uitje, maar elke dag opnieuw. Het kost ons buitengewoon veel energie. Het blijkt een ingewikkeld proces, wat gepaard gaat met veel vallen, waarbij we gaandeweg de stukjes proberen op te rapen. Zelfs als groot plezier ons begroet, dan kost het me soms moeite om het te omarmen. Dat is géén onwil, daar is het universum getuige van. Een kind verliezen overkomt je. Je kunt ervoor kiezen hoe je erin zal proberen te staan als je geconfronteerd wordt met de gruwelijkheden die de dood in je gezicht duwt, maar wanneer de hel je een bezoek brengt dan kun je er niet voor kiezen om te ontsnappen aan rouw.

Rouw grijpt je als een grote golf. Het pakt je op en smijt je terug met zo’n grote onvoorstelbare kracht. Het trekt je in de donkerte waar je opbotst tegen onherkenbare oppervlakten, waarna je vervolgens aanspoelt op een onbekend strand. Gekneusd en hervormd. Rouw verandert je. Ons gezin, ons leven, en wij als personen zijn voorgoed veranderd. Het leven 'voor' en het leven 'na' dat Kaj ons fysiek zo vroegtijdig heeft verlaten.

De onbevangenheid waarmee we in het leven stonden voordat de kanker en de dood in ons leven arriveerde is voorgoed vervlogen.

De levenslessen die Kaj ons gegeven heeft in zijn veel te korte leven zijn van onschatbare waarde. De intense levensvreugde en puurheid waarmee hij in het leven stond, ook tijdens periodes van extreem ziek zijn, zijn een grote inspiratie voor ons om door te gaan. Kaj kon tevreden zijn met wat hij had. Zelfs naarmate de kanker steeds meer terrein opeiste, en Kaj fysiek alsmaar minder kon bleef hij opgewekt, en kon hij ons ten alle tijden omhoogtrekken met zijn heerlijk luide aanstekelijke lach. Het plezier kon zo zichtbaar van hem afstralen. Zijn haast buitenaards helderblauwe ogen die dwars door de spanning en stress van alledag heen konden snijden. Naast het intense verdriet en gemis is er ook heel veel liefde en trots. Kaj heeft ons zoveel gegeven, en hij heeft zoveel meer betekenis gegeven aan onze wereld. We voelen ons voor altijd gezegend dat we zo’n oprechte en onvoorwaardelijke liefde met elkaar hebben gedeeld, een liefde die sommige mensen wellicht nooit in hun hele leven zullen vinden. Een liefde die nooit zal sterven.

Terug geslingerd worden naar een herinnering door een liedje, een afbeelding, een voorwerp, of een geur die me in een fractie van een seconde terugbrengt naar Kaj. Dat gebeurt regelmatig. We waren met ons gezin naar de Efteling in de herfst van dit jaar. Aangekomen bij de ingang moest Marc nog even plassen. Hij vroeg of ik alvast een parkeerkaartje uit de automaat wilde trekken. ‘Dat scheelt weer tijd op weg naar huis’, riep hij wegbenend naar detoiletten. Terwijl ik het kaartje uit de automaat haal zie ik vanuit mijn ooghoek dat Dylan in de hoek van de entree ruimte staat te dralen. Terwijl ik nader zie ik een soort van vitrinekast. Ik kijk Dylan aan, en hij vraagt mij: 'Mama, wat is dat?' Ik sta er nu recht voor en zie opeens wat het is. 'Het is Villa Pardoes', hoor ik mezelf zeggen, terwijl mijn stem breekt. Mooie herinneringen dringen zich aan me op. Een stortvloed aan herinneringen. Krachtige visuele beelden, gepaard met allerlei gevoelens. Intens gemis, blijdschap en verlangen. Ik heb mijn emoties niet meer onder controle en voel de tranen over mijn wangen stromen. Dylan kijkt me geschrokken aan en pakt me vast. Marc heeft zich inmiddels bij ons aangesloten en Dylan vraagt aan hem: 'Wat is er met mama aan de hand papa?' 'Mama voelt zich een beetje verdrietig vent, omdat ze Kaj erg mist. We knuffelen elkaar lang en stevig, daar temidden in de entree ruimte van de Efteling. Als mijn tranen langzaam opdrogen wend ik me tot Dylan. 'Dat is Villa Pardoes in het klein gemaakt. Villa Pardoes is een héél speciale vakantie plek voor erg zieke kinderen. Daar hebben we gelogeerd samen met jou en Kaj, en hebben we het heel fijn gehad met elkaar. Een hele week lang. Weet je nog? Mama moest erg denken aan die vakantie week toen ik deze maquette zag, en daarom moet ik een beetje huilen nu, omdat we het toen zo fijn hebben gehad met elkaar en Kaj er nu niet meer bij kan zijn vandaag.'

Herinneringen. Een echo uit een andere tijd, en een andere plaats. Een herinnering is een manier om vast te houden aan de dingen waar je van houdt, de dingen die je bent, de dingen die je nooit wilt laten gaan. Kaj leeft niet alleen stilzwijgend voort in onze harten, maar is verweven in ons dagelijks leven. Net zo goed dat ik dagelijks vol liefde en trots verhalen deel over onze jongste zoon Dylan, doe ik dat even lief over Kaj. Ik vind het buitengewoon gecompliceerd dat er met Kaj geen nieuwe herinneringen meer bij zullen komen. Het gemis groeit. Het is een eindeloze heimwee en hunkering naar ons kind. De herinneringen zijn alles wat we nog hebben van Kaj. Stukjes en beetjes van de tijd die we samen gespendeerd hebben.

De vanzelfsprekendheid waarmee Dylan zijn grote broer in zijn dagelijks leven betrekt vervult mijn hart met warmte en liefde. Het gemak waarmee hij aan, soms totaal vreemde, mensen vertelt over zijn grote broer in de hemel. Kaj is en blijft onderdeel van ons gezin. Zo hebben we afgelopen zomer een feest gegeven bij ons thuis, zonder dat deze dag gekoppeld was aan een bijzondere datum. Ter nagedachtenis aan ons lieve en levenslustig kind hebben we het leven gevierd en tezamen stil gestaan bij hoe kwetsbaar het leven kan zijn. Een mid-zomer feest met veel liefs voor onze grote vent, die zo veel hield van de zomer en de zon. Ontzettend blij werd van feest, lieve mensen om zich heen en gezelligheid. Tezamen met dierbaren hebben we veel liefs en tekeningen vastgeknoopt aan 50 helium ballonnen en deze naar de hemel laten vliegen. Tezamen met de herinneringen, en hoe we Kaj blijven betrekken in ons heden proberen we ervoor te zorgen dat Kaj dicht bij ons blijft, als een tijdloze schat gevangen in ons hart.