ELK MOMENT
DENKEN WIJ AAN JOU

Mijn naam is Harmke Keddeman en ik help mensen bij het verwerken van hun verdriet.

Wat doen we hier? 

Op veel plaatsen ter wereld worden op deze dag, de 2e zondag in december,  kinderen herdacht die te vroeg zijn gestorven. We zijn hier om op wereldlichtjesdag om jullie kind te herdenken. Op deze manier kunnen we samen uiting geven aan  en het delen van het verdriet wat jullie meedragen. Een stukje rouwverwerking.

Rouwen... het komt vaak rauw op je dak. Ineens is het daar; het grote allesomvattende verdriet.

Een kindje dat overlijdt in de buik van de moeder, 

een jong kindje dat sterft,

een puber die verongelukt,

een kind dat het leven niet meer aankan en kiest voor zelfdoding,

of een kind dat al volwassen is maar altijd kind blijft in de ogen van zijn vader en moeder.

Als een kind sterft, verliest men niet enkel dit kind, maar ook de verwachtingen, de wensen en de dromen over de toekomst.

U, jullie, kennen allemaal dit grote verdriet. Ieder op zijn/haar eigen manier.  Het ene verdriet is niet groter of erger dan het andere verdriet. Ieder verdriet is uniek en toch ook universeel.

Wat is rouwen eigenlijk?

(Erkenning)

De dood van een kind is voor ouders misschien wel de moeilijkste ervaring om te verwerken.

Hoe ga je in vredesnaam om met deze pijn, met dit immense verdriet en gemis?

Zoals het ’s ochtends wakker worden en de 1^e seconde is er niets en dan, als een tsunami, overspoelt het je. Je vraagt je voor de zoveelste keer af hoe je verder moet met je leven.

Of je ineens je heel bewust zijn van het nooit meer… Nooit meer je kind knuffelen, ruiken, zien lachen, nooit meer iets kunnen delen van wat je meemaakt of voelt.

Men zegt dat het slijt, dat je het een plekje moet geven, dat je je leven weer moet oppakken omdat je genoeg hebt om voor te leven. En soms nog het liefst zo snel mogelijk! Allemaal cliches.

Mijn beste vriendin zei me, net nadat ik een groot verlies had geleden: ‘Harm, je bent zo’n lieve vriendin, je mag niet veranderen door je grote verdriet.  Je moet erop letten dat je dezelfde persoon blijft.”  …  En dat gaat niet.

Verdriet tekent je en het vormt je. Je draagt het verdriet, het gemis, de rest van je leven met je mee.  Of zoals manu keirse zo mooi omschrijft:  "Rouw is als een schaduw die met een mens meegaat, soms is hij onzichtbaar, soms gaat hij met je mee,  en dan ineens als je de hoek omgaat, valt hij zo maar voor je voeten.

Stukje uit boek Manu Keirse bladzijde 100. Erkenningen troost

Verder?

Maar hoe ga je dan verder? Hoe zorg je ervoor dat het leven weer dragelijk voor je wordt, of dat het zelfs weer leuk mag worden?

Door het doorleven van je verdriet, de pijn aangaan, voelen wat er is. Een andere weg is er niet. Verdriet dat niet doorleefd wordt, blijft in je lijf zitten. Onderdrukken van verdriet lukt je een poosje maar uiteindelijk komt het los. En zul je alsnog je verdriet aan moeten gaan.

Praat, schreeuw, huil, of ga sporten, schilderen of wat dan ook, gooi het eruit. En voel je verdriet, stop het niet weg.

Rouwen is niet alleen Verliesgericht.  Het is ook Herstel gericht. In eerste instantie is het verliesgericht en na verloop van tijd komt het herstel er bij om de hoek kijken.  Er zijn dan nog steeds uiterste in verlies en herstel. Maar uiteindelijk gaan ze tegelijk op en vervolgen het verdere levenspad. Hoge golven en vervolgens kalm water.

Elisabeth Kubler Ross (inmiddels overleden) heeft een prachtige boek geschreven over rouwen. Zo heeft zij het verdriet omschreven in 5 fases :

ontkenning, De eerste periode na het overlijden, treedt er vaak  een zelfbeschermingsmechanisme; ontkenning . Al het verdriet in één keer binnenlaten, zou emotioneel te overweldigend zijn. Je vertelt je verhaal keer op keer en langzaam verdwijnt de ontkenning naar de achtergrond en dringt de waarheid langszaam tot je door.

woede (ook schuldgevoel; boos op jezelf. Ook afleidingsmanouvre om geen pijn te voelen),

marchanderen (plannen maken, de wat als situaties), Herstelgericht. En je bent eigenlijk verbaasd over jezelf dat je het verdriet al verwerkt hebt. Zo lijkt het, want dan kan het  grote zwarte gat komen. Ineens val je weer heel diep:

depressie, anti depressiva. Terwijl het eigenlijk ‘alleen maar’ rouw is.

aanvaarden. De realiteit is dat je altijd zult blijven treuren Het verlies van een dierbare is niet iets waar je op een gegeven moment ‘klaar mee bent: je leert er alleen mee leven. Je wond heelt en je bouwt jezelf weer op rond het verlies dat je hebt geleden. Je zult weer heel worden, maar je zult nooit meer dezelfde zijn- dat moet ook niet, en dat moet je ook niet willen.

Niet iedereen beleeft al deze fases, en zeker niet in deze volgorde.

Uiteindelijk zul je jouw verlies in je leven verweven. Je kind krijgt een andere plaats. Altijd aanwezig maar anders dan vroeger. Tegelijkertijd zal jullie kind altijd deel blijven uitmaken van jullie levensverhaal.

Het is belangrijk dat je voor jezelf ervaart dat je je leven, ook zonder je kind, weer zin kunt geven. Zingeving maakt dat we ons nuttig voelen hier op aarde, dat we een doel hebben om voor te leven. Dat ons leven weer zin heeft! En dat mag!

Loslaten? Ggrrrr. Hoe kun je je kind loslaten waar je zoveel van houdt? Wie bepaalt dat jij je kind los moet laten. Ik noem het liever: Anders vasthouden. Vasthouden in herinnering en niet in het heden/de werkelijkheid: "Herinneren. Laat de herinnering levendig zijn. En men zegt vaak : 'je moet loslaten'. Echter, verwerken heeft niets te maken met loslaten. Dit is een verkeerde visie. Het heeft te maken met 'anders leren vasthouden'. Leren vasthouden in de herinnering, in plaats van de werkelijkheid/het heden."

En dan zie je vaak dat na verloop van tijd nabestaanden ook dankbaarheid kunnen ervaren voor de liefde die zij voelen en die groots is. Dankbaar voor het kind dat in hun leven een plaats heeft ingenomen en nooit meer verdwijnt. Hiermee krijgt het verdriet een juiste plek in het leven van de nabestaanden.

Dankbaarheid en Verdriet , voor altijd samen,  hand in hand.